Klavye tuşları bilgisayar kullanırken en çok temas ettiğimiz nesnelerdir. Bilgisayarın çevre birimlerinden biri olan klavyenin üzerinde bulunan bu tuşların en az bir görevi bulunur. En az bir görevi diyoruz çünkü bazı tuşların pek çok görevi ve pek çok kullanım alanı bulunur. Klavye kısayol tuşları ile bu tuşları kendi aralarında daha işlevsel kullanmak mümkündür.
Konu Başlıkları
Her ne kadar klavyeden klavyeye farklılık gösterse de klavye üzerindeki bazı tuşlar sabittir. Klavye düzeni ve dili göz önünde bulundurularak incelendiğinde klavye üzerinde kesinlikle bulunması gereken tuşlar vardır. Bu tuşların büyük çoğunluğunu harfler ve üst karakter grubu oluşturur.
Her klavyede olan klavye tuşları
En çok kullanılan klavye düzeni Q klavyedir. Kamu kurumlarında ve resmi dairelerin çoğunda (Türkiye için) F klavye de yaygın olarak kullanılır. Q klavyelerin Türkçe dizilimine sahip olanları en çok kullanılan klavye türleridir.
Hemen yukarıdaki resimde F klavye dizilimini görüyorsunuz. Hemen aşağıdaki görselde ise Q klavye dizilimini görebilirsiniz.
Yukarıda gördüğünüz klavye düzeni Q klavye düzenidir. Dünya genelinde en çok kullanılan klavye düzeni Q klavye düzenidir. Fakat ülkemizde kullanılan Türkçe Q klavye düzeni biraz farklıdır.
Hemen yukarıdaki görselde ise Türkçe Q Klavye düzenini görüyoruz. Standart bir Q klavyeden farklı olarak sağ tarafta işaretli olan Türkçe karakterleri görmek mümkün. Görseldeki klavye düzeni bir Mac PC klavyesidir. Notebook klavyeleri bu şekilde kompakt dizilime sahip olabilir. Windows bilgisayarlar için kullanılan klavye düzeni biraz daha farklıdır.
Yukarıdaki klavye ise Windows bilgisayarlar için kullanılan standart bir klavyedir. Harici bir klavye olan bu klavye en çok karşılaşacağınız türlerdendir. Bu klavye üzerinde bulunan klavye tuşlarını yakından inceleyelim.
Klavye tuşlarını yakından tanıyalım…
Klavye üzerinde ortalama 100 adet tuş bulunur. Bu tuşların hemen hepsi zaman zaman işimize yarar. Bazılarına ise hiç dokunmayız. En sık kullandığımız tuşlara ve bu tuşların ne işe yaradığına yakından bakalım…
ESC Tuşu ne işe yarar?
Kısaltması Escape olan ESC tuşu bir işlemi kapatmak, iptal etmek veya vazgeçmek için kullanılır. “Bu dosyayı silmek istiyor musunuz” sorusu ekrana geldiğinde ESC tuşuna basarsanız yapılan işlemi yani silme işlemini iptal etmiş olursunuz. ESC tuşu Onay vermediğiniz, iptal etmek istediğiniz ya da vazgeçmek istediğiniz durumlarda kullanılır.
F (Fonksiyon) tuşları ne işe yarar?
Pek çok fiziksel klavyede üst kısımda bulunan F tuşlarının ayrı ayrı görevleri vardır. Fonksiyon tuşları olarak adlandırılan bu tuşların farklı farklı görevleri yani fonksiyonları vardır.
F1 – Herhangi bir programın içerisindeyken yardım penceresini açar.
F2 – Seçili dosya veya klasörün ismini değiştirmeyi sağlar.
F3 – Aktif pencerede arama özelliğini açar.
F4 – Alt + F4 aktif pencereyi kapatır.
F5 – Sayfayı yenilemek veya yeniden yüklemek için kullanılır.
F6 – İnternet tarayıcılarının çoğunda imleci adres çubuğuna taşır.
F7 – Microsoft uygulamalarında dosyaların yazım ve dil bilgisi kontrolünü yapmaya yarar.
F8 – Windows’ta bilgisayarı açarken boot menüsünü açmak için kullanılır.
F9 – Microsoft Word’de dosyayı yeniler; Microsoft Outlook’ta e-posta göndermeyi ve almayı sağlar.
F10 – Açık uygulamada menü çubuğunu aktif hale getirir. Shift + F10 sağa tıklamakla aynı görevi görür.
F11 – İnternet tarayıcısında tam ekran moduna geçmeye ve moddan çıkmaya yarar.
F12 – Microsoft Word’de Kaydet diyalog kutusunu açar.
Üst Karakter Tuşları – Sayı Tuşları
Hemen her klavyede göreceğiniz klavye tuşları gruplarından biri de üst karakter tuşlarıdır. Bu tuşların üzerinde ayrıca sayılar da bulunur.
Üst karakter ve harf tuşları kümesindeki tuşlara tekil olarak basarsanız sayı yazarsınız. Eğer bu tuşları SHIFT tuşu ile aynı anda kısayol olarak kullanırsanız noktalama işaretleri yaparsınız. Örneğin bu tuşlara sırası ile herhangi bir kısayol olmadan bastığımızda şu çıktıyı alırız:
- 1234567890*-
Eğer bu tuşlara SHIFT tuşu ile birlikte basarsak şu çıktıyı alırız:
- !’^+%&/()=?_
Eğer bu tuşlara ALT GR tuşu ile basarsak sırası ile şu çıktıyı alırız:
- >£#$½{[]}\|
ALT GR Tuşu ne işe yarar?
ALT GR Tuşu alt karakterleri kullanmamıza yardımcı olur. Klavye resminde gördüğünüz gibi tuşların üzerinde aşağıda bulunan semboller ALT GR tuşu ile yapılabilir. Tuş içerisinde üstte bulunan semboller SHIFT yani üst karakter tuşu ile yapılır. Herhangi bir tuş olmadan sadece bu tuşlara basıldığında ise sayılar yazılır.
Üst karakter tuş grubunun en solunda bulunan é” tuşu ise çift tırnak işareti koymak için kullanılır. Eğer bu tuşa SHIFT tuşu ile basarsanız é sembolüne ulaşırsınız. Eğer bu tuşa ALT GR ile basarsanız < çıktısını alırsınız. (Küçüktür işareti)
ALT GR ile ALT tuşu genellikle karıştırılır. Boşluk tuşunun genellikle sağında olan ALT GR tuşu ile boşluk tuşunun genellikle solunda bulunan ALT tuşu birbirinden farklıdır. Solda bulunan ALT tuşu ile genellikle fonksiyon tuşları kullanılır. (ALT + F4 gibi)
ALT + F4: Açık olan pencereyi kapatır – kapatmaya zorlar.
CTRL Tuşu ne işe yarar?
Bilgisayardaki klavye kısayollarının çoğunu CTRL tuşu ile yaparız. Control kelimesinin kısaltması olan CTRL tuşu ile pek çok kısayolu tetiklemek mümkündür.
Bu klavye kısayolları her program içerisinde farklılık gösterebilir. PhotoShop içerisindeki kısayol ile Word içerisindeki kısayol aynı olmayabilir. Fakat bazı evrensel kısayollar bulunur. Bu kısayollardan bazıları şunlardır;
- CTRL + A: Tümünü seç anlamına gelir.
- CTRL + C: Seçimi kopyala anlamına gelir. Kopyalama tuşu olarak da bilinir.
- CTRL + V: Panoda kopyalanmış olan içeriği yapıştır anlamına gelir.
- CTRL + X: Seçimi kes anlamına gelir.
- CTRL + W: Açık olan sekmeyi ya da pencereyi ya da belgeyi kapat anlamına gelir.
- CTRL + L: Windows’u kilitler.
- CTRL + N: Yeni anlamına gelir. Yeni belge ya da yeni pencere açmak için kullanılır.
- CTRL + O: Aç anlamına gelir. Bir dosya, belge, resim ya da video açmanızı, içe aktarmanızı sağlar.
- CTRL + T: Web tarayıcılar üzerinde yeni sekme açılmasını sağlar.
SHIFT Tuşu ne işe yarar?
Klavyede bulunan bazı sembolleri yapmak için SHIFT tuşunu kullanırız. Üst karakter tuş kümesindeki tüm üst karakterler SHIFT tuşu ile yapılabilir. Bunun yanı sıra Caps Lock kapalı iken (yani küçük yazıyorken) SHIFT tuşuna basarak bir harfe basarsak ilgili harf ya da harfler büyük yazılacaktır. Örn: ŞUAN SHIFT TUŞUNA BASIYORUM. (caps lock tuşu aktif değil)
Harflerin sonunda bulunan ve en sık kullandığımız noktalama işaretlerine ait olan tuşları kullanmak için de SHIFT tuşuna ihtiyaç duyarız. Nokta ve virgül tuşuna SHIFT ile bastığımızda iki nokta üst üste (:) ve noktalı virgül (;) işaretlerini elde ederiz.
Windows Tuşu ne işe yarar?
Windows kullanıcılarının klavyesinde olan Windows tuşu ile birtakım işleri yapmak mümkündür. Örneğin Windows içerisinde herhangi bir arama yapmak için bu tuşa basıp direkt olarak bir öbek yazıp arayabilirsiniz.
Windows tuşu ile birlikte TAB tuşuna basarsanız Windows çoklu masaüstü arayüzünü açarsınız. Buradan isterseniz yeni masaüstü oluşturabilir isterseniz de açık olan pencereler arasında gezinebilirsiniz.
Windows + E: Yeni dosya gezgini penceresi açar.
Space (Boşluk) tuşu ne işe yarar?
Klavye üzerinde bulunan en büyük tuş genellikle space yani boşluk tuşudur. Bu tuş yazı yazarken boşluk bırakmaya yarar. Ayrıca bir medya oynatıcısı çalışıyor iken (YouTube’da video izliyorken) bu tuşa bastığınızda play özelliği durur ya da devam eder. Yani video durur ya da devam eder.
YouTube gibi alanlarda video izlerken space tuşuna basarsanız video duracaktır. Tekrar bastığınızda çalışacaktır. Bu durum Windows içerisindeki video oynatıcılar için de geçerlidir.
Space tuşuna bir web sayfasını ziyaret ettiğinizde basarsanız bir sayfa aşağı gider. Eğer herhangi bir web sayfasında aşağı doğru bir sayfa inmek isterseniz Space tuşunu kullanabilirsiniz.
Bir sayfada aşağı ya da yukarı gitmek için klavyede bulunan yukarı ok ve aşağı ok tuşlarını da kullanabilirsiniz. Bunun yanı sıra Page UP ve Page Down tuşlarını da aynı amaç için kullanabilirsiniz.
Klavye üzerinde bulunan ve PAGE UP ve PAGED DOWN tuşlarının yanında bulunan Home, End, Delete ve Insert tuşlarının görevleri ise şunlardır;
- Home Tuşu: Giriş anlamına gelir. Bir web sayfasında bu tuşa basarsanız sayfanın en başına gidersiniz. Eğer bir yazı yazıyorken Home tuşuna tıklarsanız ilgili satırın en başına gidersiniz. SHIFT ile Home tuşuna bastığınızda, satırın bulunduğunuz yerinden ilk başına kadar olan kelimeleri seçmiş olursunuz.
- End Tuşu: Home tuşunun tam dersidir. Başa değil sona gitmenizi sağlar.
- Delete Tuşu: Herhangi bir dosyayı ya da bileşeni silmek istediğinizde Delete tuşunu kullanabilirsiniz.
- Insert Tuşu: Yanlış yazılan bir harfe imleci getirip insert duşuna basarsanız doğru harfe bastığınız anda yanlış olan harf ile yer değiştirir. Bu özellik her programda çalışmayabilir.
Numlock tuş takımı ne işe yarar?
Klavyenin genellikle sağ tarafında bulunan Num Lock tuş takımında ağırlıklı olarak sayılar yer alır. Bu sayıların yanında bulunan semboller ile de matematiksel işlemlerinizi yapabilirsiniz. Bu tuş takımını kapatıp açmak için Num Lock tuşunu kullanabilirsiniz.
Backspace (Silme) tuşu ne işe yarar?
Herhangi bir yere yazı yazarken yanlış yazdığınız anda silmek için bastığınız tuştur. Yazı silmeye yarar.
Enter tuşu ne işe yarar?
Enter tuşu işlemleri onaylamak için kullanılır. Örneğin bir dosyayı silmek istediğinizde “bu dosyayı silmek istiyor musunuz” uyarısını görürseniz ve enter tuşuna basarsanız soruya “evet, istiyorum” diyerek yanıt vermiş olursunuz. Yani işlemi onaylamış olursunuz.
Enter, işlemleri onaylayan bir tuştur. Mesaj gönderken, dosya silerken ve diğer faaliyetlerde enter tuşuna basılıyor ise dosya gönderimi onaylanıyordur. Herhangi bir komut yazıldığında enter tuşuna basılır ise komut onaylanmıştır ve çalıştır anlamında gönderilmiştir.
TAB tuşu ne işe yarar?
Yazma imlecini kolaylıkla hareket ettirmenizi sağlayan işlevsel bir tuş olan TAB tuşu klavyenin genellikle sol kısmında bulunur. Herhangi bir formu doldururken fare ile kutucuklara tıklarız.
Fakat bunun yerine TAB tuşuna basarak formdaki bir diğer alana geçebiliriz. Sürekli form giriş alanlarında TAB yaptığımızda formu fare kullanmadan dolaşmış oluruz. Her taba bastığımızda bir sonraki geçerli alana geçiş yaparız.
FN Tuşu ne işe yarar?
Bazı bilgisayarlarda ek donanımlar bulunur. Ek donanım ve ek ayarlara hızlı şekilde ulaşmak için FN tuşları kullanılır. Örneğin bir notebook ekran parlaklığını kısmak için FN tuşu ile fonksiyon tuşlarından biri kullanılır. Bilgisayardan bilgisayara değişen bu kombinasyonları kendi bilgisayarınız için öğrenmeniz gerekir.
Bilgisayarda ses açıp kapatma, ekran parlaklığı kısıp açma ve multimedya kontrolü sağlama gibi ayarlar FN tuşu ile yapılır. Bu sayede her işlem için bir tuşun yer kaplamasına gerek olmadan mevcut tuşlar ile bu işlemler yapılmış olur. FN tuşu, dizüstü bilgisayarlarda en çok kullanılan klavye tuşları arasında yer alır.
Print Screen tuşu ne işe yarar?
Bilgisayarınızın ekranını resim çekmek istediğinizde Print Screen tuşunu kullanmanız gerekir.
Ekranın bir bölümünün resmini çekmek için ise LightShot uygulamasını kullanabilirsiniz. Uygulama ayarlarını yapılandırdıktan sonra Print Screen tuşuna atayabilirsiniz.
Böylece bu tuşa bastığınızda ekranın herhangi bir yerini seçip, üzerinde işaretlemeler ve düzenlemeler yapıp doğrudan panoya kopyalayabilir ya da dosya olarak kaydedebilirsiniz.
Özelleştirilmiş Klavye Kısayolları
Klavye tuşları farklı alanlarda farklı kullanım şekillerine sahip olabilir. Bu gibi durumlarda özel tuş ihtiyacı ya da özel kısayol kombinasyon ihtiyacı oluşabilir.
Örneğin, ekran kaydı almak için Nvidia Shadowplay özelliğini etkinleştirmek istediğinizde bu işlem için bir kısayol atamanız gerekir. Ben bu özelliği kullanmak için CTRL + ALT + SPACE tuş kombinasyonunu kullanıyorum. Bu gibi durumlarda, kullanılan yazılımın ayarları yapılandırılmalı ve tercih edilen kısayollar başka bir programın kısayolu ile çelişmemelidir.
