Gezi yazısı, bir yazarın gezip görmüş olduğu yerleri edebi tarzda anlattığı yazılardır. Gezi yazısı “seyahatname” olarak da adlandırılır. Bu tür yazılarda genelde tasvir yöntemi kullanılır. Gezi yazılarında okuyucunun ilgisini canlı tutup, merak uyandırmak önemlidir. Gezi yazısı örnekleri ile bunları daha detaylı görmek mümkündür.
Konu Başlıkları
Gezi yazısı hazırlarken gidilen, görülen yerlerin ilginç özelliklerini keşfedebilmek için bilgi birikimi gerekir. Orijinal özellikleri fark edecek bir dikkate sahip olmak da gerekmektedir. Gezi yazısı örnekleri içerisinde en ünlüsü Evliya Çelebi’nin “Seyahatname” adlı eseridir. Gezi yazılarında zaman sıralaması önemlidir. Yolculuk hazırlığı yapma, yolculuk, varış ve oradaki gözlemleri anlatma şeklinde olmalıdır.
Seyahat edilen yer daha önce görülmüş ve hakkında bir şeyler yazılmış ise o yazıdan ayrı ve özgün olması önemlidir. Gezi yazısı örneklerine bakıldığında, kuvvetli bir gözlem yeteneği olduğu görülecektir. Basit gezi yazısı örnekleri içeriğinde geziye gidiş yolu, görülen yerlerin ana hatlarıyla tasviri şeklindedir. Gezi yazısı örnekleri, yurt içi ve yurt dışı gezi yazıları olarak gruplandırılır. Yazarın kendi ülkesi içinde yaptığı gezileri yurt içi gezi yazıları, yurt dışında yaptığı geziler ise yurt dışı yazıları olarak adlandırılır.
Gezi yazısı örnek cümle şöyle olabilir. “Antalya Kalesi’ne gidelim. Antalya Kalesi’nin fazlaca bilinmeyen özelliklerini gördüm.” Gezi yazısında önemli olan bir nokta hayal edilenin değil, gerçek ne ise onun yazılmasıdır.
Gezi Yazısı Nasıl Yazılır?
Gezilen yerin değişik fotoğrafları alınmalıdır. Orada yaşayan insanlar ile ilgili inançları, ırkları, yaşayış şekillerinden bahsedilmelidir. Ekonomik yaşantı ile ilgili bilgi verilmelidir. Gezi yazısı örnekleri denildiği zaman önemli olmayan detaylar anlatılmamalıdır. Akıcı bir dil kullanılmalıdır.
Olaylar kronolojik sıralama ile anlatılmalıdır. Yurt içi gezi yazısı örnekleri içerisinde Reşat Nuri Güntekin’in “Anadolu Notları”, yurt dışı gezi yazısı örnekleri söz konusu ise Falih Rıfkı Atay’ın “Denizaşırı” kitabı verilebilir.
Önerilen İçerik: Makale Yazarken Nelere Dikkat Edilmeli? Makale Yazım Kuralları
Gezi yazıları yazarlar tarafından kaleme alınmış olabilir ya da yazar olmayanların kaleme aldıkları gezi yazıları vardır. Gezi yazıları günlük notlara dayalı yazılmış olabilir, mektup şeklinde yazılmıştır ya da ülkeyi derinlemesine tanıtma amaçlı detaylı gezi yazılarıdır.
Her ne kadar çağımızda internet üzerinden bazı gezi görsellerine ulaşabilsek de yazılı metinler her zaman ayrı bir yer tutmuştur. Gezi yazısı görseli ile bir bütündür. Gezi yapılan yerin sadece tarihi yapıları ve doğal güzellikleri dışında, orda yaşayan toplumun gelenekleri, coğrafi bölge özelliklerine de değinilir. Gezi yazıları, doğru bilgiyi vermelidir bu şekilde diğer araştırmaları da destekleyici bir yönü olacaktır.
Gezi Yazısı Örnekleri
Gezi yazısı örnekleri içeriğinde kitap okumak, gidilen yere ait betimlemeler ile insanı gidemediği yerlere götürür ve görüntüleri zihninde canlandırmasını sağlar.
Göğe Yakın Topraklar-Bir Tibet Yolculuğu-Bora Ercan, Sırt çantamda Avrupa-Barış Çakır, Avrupa’da Görülecek 101 Yer Saffet Emre Tonguç gibi örnekler verilebilir.
Eski Yunanistan’dan bu zamana elçiler, şair ve seyyahların gezip gördükleri yerleri anlattıkları notlar vardır. Gezi yazısının ilk değerli eseri Marco Polo’nun Yakın Doğu ve Orta Asya’yı anlattığı eseridir. İbn-i Batuta Horasan ve Maveraünnehir’i dolaşmış ve bu geziler ile ilgili kitap yazmıştır.
Tanzimat döneminden sonra Ahmet Mithat, İstanbul-Stockholm arası tren yolculuğunda gördüğü yerleri anlatan bir gezi yazısı yazmıştır. Cumhuriyet döneminde Falih Rıfkı Atay, Reşat Nuri Güntekin gezi üzerine kitap yazmıştır.
Günümüzde “Düşsem Yollara Yollara” Haldun Taner, Bedri Rahmi Eyüboğlu “Canım Anadolu”, isimli eserleri örnek verilebilir.
Gezi Yazısının Gelişimi
Gezi yazılarında değişik yerler gezip görme isteği vardır. Gezi yazılarında tarih, coğrafya, sosyoloji, antropoloji örnekleri görülür. Hem keyif veriri hem de genel kültürü geliştirir, olaylara bakış açısı genişler. Gezilen yerlerde insanlarla kurulan diyalog ile edinilen bilgileri yazılarında kullanır. Gezi yazılarında görülen kültürel farklılıklar insanların buna rağmen bir arada yaşayabildiğinin göstergesidir.
Gezi yazıları ayrıca içerikleri ile tabiat, tarih sevgisi kazandırır. Bir bölgede yaşayan insanların, geçmişteki yaşam şartlarını, geçmişteki seyahatnamelerden öğrenebiliriz. Gezi yazıları tarihsel açıdan sağlam kaynaklardır.
Hikayelerde bulunan anlatım yöntemleri gezi yazılarında da görülmektedir. Hikayede olay yer, kişiler vardır. Gezi yazısında ana unsur bulunulan farklı yerdir. Otobiyografiye benzerlik gösterir, yazan, anlatan kişi aynıdır. Gezi yazıları yazılırken günlük yazılmasa bile, anlık notlar alınabilir. Geziden kısa bir süre sonra kitaplaştırılır.
Gezi yazıları ile duyduğumuz, gördüğümüz şeyler nesilden nesle aktarılır. İnsan tabiatı gereği yeni yerleri, yeni doğal güzellikleri merak etmiştir. Gezi yazıları edebi nitelikleri olan yazılardır. Çünkü sadece gezilen yerle ilgili görsellikleri anlatarak değil, kişilerin geçim kaynakları, ekonomik durumları, coğrafi özellikleri, tarihi ile ilgili geniş bilgiler verir. Gezi yazıları ilgi çekici bir yazı türüdür. Özellikle turizm sektörünün gelişmesi ile insanlar bu yazılara, adeta bir rehber niteliğinde odaklanırlar. Gezi yazıları içeriği itibari ile, sosyal bilimlere ait dallara kaynak niteliğinde olacaktır.
Gezi yazılarında dil sade ve akıcı olmalıdır. Amaç turizm adına gidilen yerleri tanıtmaktır. En önemli niteliği yapılan betimlemelerdir. Bir yer tasvir edilirken, öyle cümleler kullanılmalıdır ki, okuyucu zihninde detayları ile canlandırabilsin.
Seyahat etmenin herkesi cezbeden bir tarafı vardır. Temelinde, görmediğimiz yerlerde yaşayan insanların, bulundukları yer, bu yerin doğası tarihi, eski eserlerini merak etme duygusu yatar. Gezi yazıları günlük notlar şeklinde tutulacağı gibi gezi bittikten sonra da yazılabilir. Günlük notlar ile anlık görülenleri kayıt altına almak, gezi yazısının tam anlamı ile gerçekliği eksiksiz yansıtmasını sağlar.
