Uçaklar nasıl fren yapıyor? Uçaklar, arabalarla karşılaştırıldıklarında çok daha karmaşık sistemlere sahip taşıtlar. Normal bir yolda arabanızla giderken frene bastığınızda aracınızı kolaylıkla yavaşlatmanız mümkün. Ancak bu durum uçaklar için geçerli değil. Bir uçağı pist üzerinde yavaşlatmak, hatta durdurmak için çok iyi hesaplamalar yapmak gerekiyor. Peki, uçaklar nasıl fren yapıyor?
Uçaklar Nasıl Fren Yapıyor? Detaylı Anlatım
Öncelikle şunu söylemek gerekiyor. Uçaklarda 3 çeşit fren sistemi bulunmakta. Bunlardan bir tanesi tekerleklerin üzerinde, bir tanesi kanatların üzerinde, sonuncusu da motorların üzerinde. Aklınıza yerdeyken tekerleklerdeki frenleri kullandığı düşüncesi gelebilir. Bu kısmen doğru. Ancak uçaklar inişten sonra tekerleklerdeki fren sistemini %20 oranında kullanırlar. Geri kalan %80 oranındaki frenleme ise motorlar üzerindeki reverser adı verilen sistem tarafından yapılır.
Reverser sisteminde uçak indikten sonra pist üzerinde ilerlerken motorlar ortadan iki tarafa doğru açılır. Bu sayede motorunun önünden giren hava bu açıklık kısımdan tekrar ön tarafa doğru yüksek bir baskıyla verilir. Bu sayede uçak yavaşlar.
Uçak havada yavaşlamak için de kanat üzerindeki frenleri kullanır. Bu frenler ufak kanatçıklar şeklindedir ve uçağın iniş için ihtiyacı olan hıza düşmesi bu frenlerle sağlanır.
Spoiler adı verilen bu kanatçıklar pilot tarafından kontrol edilir ve dikkatli kullanılması gerekir. Açık unutulduğu anda uçak çok fazla yavaşlayarak havada tutunma kabiliyetini yitirerek düşebilir.
Yazımızın başında bir uçağı pist üzerinde yavaşlatmak ya da durdurmak için iyi bir hesaplamanın yapılması gerektiğini söyledik. Bilindiği gibi bazı yolcu uçakları kalkış esnasında bir sorunla karşılaştıklarında pilot tarafından kalkış iptal edilebiliyor. Bir başka değişle uçak pist üzerinde hızlandı ve motorlardan bir tanesi o anda durdu.
Pilot o anda uçağı kaldırmak ya da uçağı pist üzerinde durdurmak kararlarından bir tanesini almak zorundadır. Ama sorun şu ki pilot uçağı durdurmaya kalkışırsa koca uçak pist bitmeden durabilir mi? İşte bu durum uçak kalkmadan önce pilotlar tarafından hesaplanan bir durum. Uçaktaki yolcu, kargo ve yakıt miktarlarının toplamı uçağın toplam ağırlığını belirliyor.
Pistin uzunluğunu da bilen pilotlar her kalkıştan önce basit bir hesaplamayla uçağın pistin hangi noktasında fren yapılırsa pistten çıkmadan güvenli bir şekilde duracağını belirlerler. Eğer uçak belirlenen noktaya gelmeden pilot kalkıştan vazgeçerse fren yaptığı zaman uçak pistte durabilir. Ancak belirlenen nokta geçilmişse kalkış yapılması zorunludur. Bu noktayı kalkış anında uçak bilgisayarı V1 (vi van) sesli ikaz şeklinde verir.
