Bilgisayar dilleri, bilgisayarlar tarafından anlaşılabilen ve yürütülebilen komutları içeren dillerdir. Bunlar genellikle iki türde sınıflandırılır: makine dilleri ve montaj dilleri ile yüksek seviyeli diller.
Konu Başlıkları
Makine Dilleri
Bilgisayarın anlayabileceği en temel dillerdir. Bu diller, bilgisayarın içindeki elektronik sistemleri veya işlemcileri yönetmek için kullanılan komutları içerir.
Montaj Dilleri
Makine dillerine benzer, ancak daha okunaklı ve anlaşılır bir şekilde yazılmıştır. Bu diller, makine dillerindeki komutların yerine kısa kodlar kullanır.
Yüksek Seviyeli Diller
Bu diller, insanlar tarafından daha kolay anlaşılır ve yazılabilir. Örnekler arasında C, Python, Java, C#, Perl, Ruby gibi diller yer alır. Bu diller, yazılım geliştirme, veri analitik, makine öğrenimi, web geliştirme gibi farklı alanlarda kullanılabilir.
Bilgisayar: Betik Dilleri Nelerdir?
Betik dilleri, bilgisayarlar tarafından anlaşılabilen ve yürütülebilen komutları içeren dil olarak tanımlanabilir. Örnekler arasında C, Python, Java, JavaScript, C#, Perl, Ruby gibi diller yer alır. Bu diller arasında yazılım geliştirme, veri analitik, makine öğrenimi, web geliştirme gibi farklı alanlarda kullanılabilir.
Bilgisayar’da işaretleme dilleri nelerdir?
Bilgisayar’da işaretleme dilleri, bir belge veya metin içindeki anlamlı bilgileri etiketler veya işaretler aracılığıyla belirtmek için kullanılan dillerdir. Örnekler arasında:
HTML (Hypertext Markup Language)
Web sayfalarının içeriğini tanımlayan ve düzenleyen bir işaretleme dili.
XML (eXtensible Markup Language)
Veri ve metinleri tanımlamak ve düzenlemek için kullanılan bir işaretleme dilidir.
SGML (Standard Generalized Markup Language)
Çok amaçlı işaretleme dilidir, ancak çoğunlukla yayıncılık ve belge yönetimi alanlarında kullanılır.
LaTeX
Matematik ve bilimsel yayınların yazımı için kullanılan bir işaretleme dilidir.
Markdown
Basit ve okunaklı bir şekilde metinleri işaretlemek için kullanılan bir işaretleme dilidir.
YAML (YAML Ain’t Markup Language)
Veri yapılarını tanımlamak ve yazmak için kullanılan bir işaretleme dilidir.
Bu diller arasında yazılım geliştirme, web geliştirme, veri analitik, yayıncılık, belge yönetimi gibi farklı alanlarda kullanılabilir.
Programlama Dili Başlıkları
Ayrıştırma (Parsing): Ayrıştırma, bir programlama dilinde yazılmış bir kodun anlamlı bir yapıya dönüştürülmesi işlemidir. Ayrıştırma, kodun sözdizimi ve semantik analizi gibi aşamaları içerebilir. Bu aşamalar, kodun doğru yazıldığından ve çalışacağından emin olmak için yapılır. Ayrıştırma, kompilatör veya yorumlayıcı tarafından gerçekleştirilir.
Programlama Dili Teorisi: Programlama dili teorisi, programlama dillerinin yapısını, özelliklerini ve işlevlerini incelemeye odaklanır. Bu teori, programlama dillerinin sözdizimini, semantiklerini ve işlevselliğini inceleyebilir. Ayrıca, programlama dillerinin nasıl tasarlandığını ve nasıl iyileştirildiğini de kapsayabilir.
Yazılım Optimizasyonu: Yazılım optimizasyonu, bir yazılımın performansını, hızını veya verimliliğini arttırmak için yapılan iyileştirmelerdir. Bu iyileştirmeler, kodun daha az bellek kullanmasını, daha hızlı çalışmasını veya daha az enerji tüketmesini içerebilir.
Program Optimizasyonu: Program optimizasyonu, kodun daha hızlı veya daha verimli çalışmasını sağlamak için yapılan değişikliklerdir. Bu değişiklikler, kodun daha az bellek kullanmasını, daha hızlı çalışmasını veya daha az enerji tüketmesini içerebilir. Bu iyileştirmeler, kodun yapısını veya algoritmalarını değiştirmekle gerçekleştirilebilir.
Tip Güvenliği: Tip güvenliği, bir programlama dili tarafından belirlenen değişken veya fonksiyon tiplerinin doğru kullanımını sağlamak için kullanılan bir kavramdır. Bu, kodun çalışması sırasında hata oluşmasını engellemek için yapılan bir önlemdir.
OOP (Object-Oriented Programming): Nesne yönelimli programlama, bir programlama paradigmasıdır. Bu yöntemde, programlar nesneler olarak düşünülür ve her nesnenin belirli bir sınıfına ait olduğu varsayılır. Bu sınıflar, nesnelerin davranışlarını ve özelliklerini tanımlar. OOP, Java, C++, C# gibi dillerde kullanılır.
FP (Functional Programming): Fonksiyonel programlama, bir programlama paradigmasıdır. Bu yöntemde, programlar fonksiyonlar olarak düşünülür ve fonksiyonlar arasındaki ilişkiler belirgindir. FP, Lisp, Haskell, Scala gibi dillerde kullanılır.
Logical Programming: Mantıksal programlama, bir programlama paradigmasıdır. Bu yöntemde, programlar mantık kurallarına dayanır ve mantık deyimleri kullanılarak çözümler bulunur. Logic programming, Prolog gibi dillerde kullanılır.
Event-Driven Programming: Olay yönelimli programlama, bir programlama paradigmasıdır. Bu yöntemde, programlar olayların gerçekleştiği zaman tetiklenir ve olayların sonucuna göre çalışır. Olay yönelimli programlama, JavaScript, C# gibi dillerde kullanılır.
Declarative Programming: Bildirimli programlama, bir programlama paradigmasıdır. Bu yöntemde, programlar ne yapmak istediği bildirilir, ancak nasıl yapılacağı belirtilmez. Bildirimli programlama SQL, XSLT gibi dillerde kullanılır.
Stil Şablon Dilleri
Stil şablon dilleri, web sayfalarının görünümünü tanımlamak için kullanılan dillerdir. Bu diller, web sayfalarının renkleri, fontları, arka planları gibi özelliklerini belirlemek için kullanılır.
Bu diller aracılığıyla, tasarımcılar ve geliştiriciler web sayfalarının görünümünü kontrol edebilir. Örneğin, bir web sayfasının arka plan rengini, font boyutunu veya font rengini değiştirebilir. Bu diller ayrıca, web sayfalarının farklı ekran boyutlarına ve cihazlara uyumlu hale getirmek için kullanılabilir.
Stil şablon dilleri ayrıca, kodun daha okunaklı, daha dinamik ve daha verimli hale getirmek için özellikler sunar. Örneğin, LESS ve SASS gibi diller değişkenler, katmanlar, işlevler ve matematiksel işlemler gibi özellikler içerir. Bu özellikler sayesinde, kodun daha kolay anlaşılması ve yönetilmesi sağlanır.
Son olarak, bu diller ayrıca, web sayfalarının yükleme hızını ve performansını arttırmak için kullanılabilir. Örneğin, SASS gibi diller, CSS dosyalarının derlenmesi için kullanılabilir. Bu sayede, CSS dosyaları daha hızlı yüklenebilir ve web sayfasının yüklenme hızı artar.
CSS (Cascading Style Sheets)
CSS, web sayfalarının görünümünü tanımlamak için kullanılan bir stil şablonu dilidir. CSS, HTML veya XML dokümanlarına uygulanarak web sayfalarının renkleri, fontları, arka planları gibi özelliklerini belirler. CSS, web sayfalarının tasarımını ve görünümünü değiştirmek için kullanılabilir.
LESS
LESS, CSS’nin bir geliştirilmiş sürümüdür. LESS, CSS’nin kullanımını kolaylaştıran ve daha dinamik hale getiren ekstra özellikler sunar. Örneğin, LESS değişkenleri, katmanlar ve matematiksel işlemler gibi özellikleri içerir.
SASS (Syntactically Awesome Style Sheets)
SASS, LESS gibi CSS’nin bir geliştirilmiş sürümüdür. SASS, değişkenler, katmanlar, işlevler ve döngüler gibi ekstra özellikler sunar. Ayrıca, SASS, CSS dosyalarının derlenmesi için kullanılan bir araçtır.
Bu stil şablonu dilleri, web tasarım ve geliştirme alanında kullanılabilir. Bu diller aracılığıyla, tasarımcılar ve geliştiriciler CSS kodunu daha okunaklı, daha dinamik ve daha verimli hale getirebilir.
Veri Modelleme Dilleri
Veri modelleme dilleri, veritabanları ve diğer veri saklama sistemlerinin yapısını ve işlevlerini tanımlamak için kullanılan dillerdir. Bu diller, veritabanlarının tablo yapısını, anahtar-değer ilişkilerini ve diğer veri ilişkilerini tanımlar.
Veri modelleme dilleri aracılığıyla, veri yöneticileri ve geliştiriciler veritabanı yapısını planlayabilir ve tasarlayabilir. Bu diller, veritabanının performansını, güvenliğini ve scalability’sini iyileştirmek için kullanılabilir.
Veri modelleme dilleri ayrıca, veritabanının veri işleme yeteneklerini arttırmak için kullanılabilir. Örneğin, SQL, veritabanlarındaki verileri sorgulamak, değiştirmek veya silmek için kullanılabilir. Veri modelleme dilleri ayrıca, veritabanının yedeklenmesini ve geri yüklenmesini yapmak için kullanılabilir.
Veri modelleme dilleri, veritabanlarının yapısını ve işlevlerini tanımlamak için kullanılırken, ayrıca veritabanının performansını, güvenliğini ve scalability’sini iyileştirmek için kullanılabilir. Veri modelleme dilleri aracılığıyla, veritabanlarındaki verileri sorgulamak, değiştirmek veya silmek için kullanılabilir. Veri modelleme dilleri, veritabanlarının yapısını ve işlevlerini tanımlamak için kullanılırken, ayrıca veritabanının veri işleme yeteneklerini arttırmak için kullanılabilir.
UML (Unified Modeling Language)
UML, yazılım sistemlerinin tasarımını ve modellemesini sağlamak için kullanılan bir veri modelleme dili. UML, sınıf diagramları, aktivite diagramları, use case diagramları gibi çeşitli diyagram tipleri sunar. UML, yazılım sistemlerinin yapısını ve işlevlerini tanımlamak için kullanılır ve tasarım düşüncelerini açıkça ifade eder.
XML (Extensible Markup Language)
XML, veri modelleme dilleri arasındadır ve verilerin yapısını tanımlamak için kullanılır. XML, verileri etiketler aracılığıyla tanımlar ve bu sayede verilerin anlamlı bir şekilde yapılandırılmasını sağlar. XML, web uygulamaları, RSS feed’leri, SOAP mesajları gibi çeşitli uygulamalarda kullanılabilir.
GraphQL
GraphQL, veri modelleme dilleri arasındadır ve verilerin istek üzerine sorgulanmasını sağlar. GraphQL, RESTful API’lerin yerine kullanılabilir ve veri isteklerini daha esnek hale getirir. GraphQL ile, istek yapılan verilerin tamamı veya sadece belirli bir bölümü alınabilir.
SQL (Structured Query Language)
SQL, veritabanları için kullanılan bir veri modelleme dili. SQL, veritabanlarındaki verileri sorgulamak, değiştirmek veya silmek için kullanılabilir. SQL, veritabanlarının yapısını tanımlamak ve veri işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır.
Varlık-Bağlantı Modeli
Varlık-Bağlantı modeli, veritabanları için kullanılan bir veri modelleme yöntemidir. Bu yöntem, veritabanı içindeki verileri varlıklar (entities) ve varlıklar arasındaki ilişkiler (relationships) olarak tanımlar. Varlık-Bağlantı modeli, veritabanı yapısının planlanması ve tasarlanması için kullanılır ve veritabanının performansını, güvenliğini ve scalability’sini iyileştirmek için kullanılabilir. Bu model, SQL dilleriyle gerçekleştirilir.
Veri Tipleri
Veri tipleri, verilerin hangi türde olduğunu tanımlamak için kullanılır. Örneğin, bir veri tipi sayısal (numerical) olabileceği gibi, metinsel (textual) de olabilir. Veri tipleri, verilerin işlenmesi, saklanması ve analiz edilmesi için kullanılır.
Veri tipleri, birçok alanda kullanılabilir. Örneğin, veri madenciliği ve analitik alanlarında veri tipleri kullanılır. Bu alanlarda, veri tipleri verilerin sınıflandırılması, gruplandırılması ve analiz edilmesi için kullanılır. Veri tipleri ayrıca, yazılım geliştirme alanında da kullanılır. Bu alanda, veri tipleri veri yapılarının tanımlanması, işlenmesi ve saklanması için kullanılır.
Veri tipleri ayrıca, veritabanları alanında da kullanılır. Bu alanda, veri tipleri veritabanları tablo yapısının tanımlanması, veri işleme işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve verilerin sorgulanması için kullanılır.
Son olarak, veri tipleri ayrıca, makine öğrenimi ve derin öğrenme alanlarında da kullanılır. Bu alanda, veri tipleri, verilerin sınıflandırılması, etiketlenmesi ve öğrenilmesi için kullanılır.
Bileşik Veri Tipleri
Bileşik veri tipleri, birden fazla veri tipinin birleştirilmesiyle oluşan veri tipleridir. Örneğin, bir adres veri tipi, birçok veri tipinden oluşabilir: ev numarası (integer), sokak adı (string), şehir (string), posta kodu (integer) vb. Bileşik veri tipleri, veri yapılarının daha anlamlı ve kapsamlı hale getirilmesini sağlar.
Kalite Kontrol
Kalite kontrol, veri işlemede verilerin doğruluğunu, tamamını ve güncelliğini sağlamak için kullanılan bir yöntemdir. Kalite kontrol, verilerin doğruluğunu ve güncelliğini sağlamak için verilerin incelenmesi, doğrulanması ve temizlenmesi gibi işlemleri içerebilir.
Soyut Veri Tipleri
Soyut veri tipleri, veri tipleri arasında genel kavramları tanımlayan veri tipleridir. Örneğin, bir “person” veri tipi, birçok veri tipinden oluşabilir: ad (string), soyad (string), yaş (integer), cinsiyet (enum) vb. Soyut veri tipleri, veri yapılarının daha genel hale getirilmesini sağlar ve kodun okunaklılığını arttırır.
