İngiltere, çevrimiçi yaş doğrulama sistemlerini zorunlu hâle getirerek dijital güvenlikte yeni bir dönemin kapılarını araladı. 25 Temmuz 2025 itibarıyla yürürlüğe giren düzenlemeyle birlikte, internet kullanıcılarının bazı içeriklere erişmeden önce 18 yaşından büyük olduklarını belgelemeleri şart hâline geldi. Reddit, Discord, Spotify, Xbox, X (eski adıyla Twitter), Grindr ve Bluesky gibi platformlar artık yaş doğrulama adımını zorunlu olarak sunuyor.
Konu Başlıkları
Bu gelişme, çocukları dijital ortamda zararlı içeriklerden koruma hedefiyle atılan önemli bir adım olarak görülüyor. Ancak beraberinde getirdiği teknik ve etik sorunlar, dijital mahremiyet açısından ciddi tartışmaları da gündeme taşıyor.
Bazı Platformlar Çekildi, Bazıları Uydu: Kullanıcılar VPN’e Yöneliyor
Yeni yasal düzenlemeye bazı platformlar uyum sağlarken, diğerleri bu kuralların getirdiği maliyet ve yasal riskleri gerekçe göstererek İngiltere pazarından tamamen çekilmeyi tercih etti. Kullanıcıların önemli bir kısmı ise yaş doğrulama sistemlerini aşmak için VPN veya sahte kimlik bilgilerine yönelmiş durumda.
Uzmanlara göre bu gelişmeler, benzer yaş sınırlama sistemlerini uygulamayı düşünen diğer ülkeler için kritik dersler içeriyor. Sistemin çevresinden dolaşan kullanıcı davranışları, regülasyonların pratikte ne kadar etkili olabileceği konusundaki soru işaretlerini artırıyor.
Yaş Doğrulama Yöntemleri: Kimlik Belgesinden Selfie’ye Uzanan Süreç
Kullanıcıların yaşlarını doğrulamak için çeşitli yöntemler kullanılıyor. En yaygın yaklaşımlar arasında kredi kartı bilgisi girişi, selfie çekimi, devlet tarafından verilmiş kimliklerin yüklenmesi ya da kullanıcı verilerinden yaş tahmini yapılması bulunuyor. Bu işlemler, genellikle Kids Web Services, Persona ve k-ID gibi üçüncü taraf şirketler aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
Ancak bu yaklaşım, kullanıcı verilerinin birden fazla aktör arasında paylaşılması nedeniyle güvenlik risklerini de beraberinde getiriyor. Özellikle kimlik belgelerinin bu hizmet sağlayıcıların sunucularında depolanması, “veri sızıntısı” ve “gizlilik ihlali” gibi endişeleri artırıyor.
Geçici Silme Sözü Yeterli mi?
Bazı hizmet sağlayıcılar, toplanan verileri kısa süre içinde sildiklerini iddia ediyor. Örneğin Persona, Reddit’te yapılan yaş doğrulamalarının yedi gün içerisinde sistemden silindiğini belirtiyor. Ancak bu tür taahhütlerin çoğu yasal güvenceye dayanmıyor. Geçmişte, bu tarz sistemlerde kullanıcıların kimlik ve ehliyet görsellerinin aylarca internet üzerinde erişilebilir durumda kaldığı örnekler yaşanmıştı.
AB Dijital Kimlik Sistemini Test Ediyor: Veriler Merkezi Bir Platformda
Avrupa Birliği ise daha güvenli bir alternatif olarak dijital kimlik sistemleri üzerine çalışıyor. Halihazırda test aşamasında olan sistem, kullanıcıların resmi belgelerini bir merkezde saklamasına ve yalnızca “yaş bilgisi” gibi sınırlı verileri internet siteleriyle paylaşmasına imkân tanıyor. Amaç, kişisel bilgileri minimum düzeyde ifşa ederek yaş doğrulamasını gerçekleştirmek.
Bu sistem, bankaların ve mobil operatörlerin kullandığı güvenli kimlik doğrulama altyapılarına entegre ediliyor. Ancak merkezi kimlik sistemlerinin de kullanıcı hareketlerini izleme ya da verileri devlet kurumlarıyla paylaşma ihtimali, dijital özgürlükler açısından endişe yaratıyor.
EFF (Electronic Frontier Foundation) mühendislik direktörü Alexis Hancock, durumu şöyle özetliyor: “Market kasasında kimliğimi gösterdiğimde devletin haberi olmaz ama çevrimiçi ortamda bu mümkün.”
Yeni Teknoloji Umut Vadediyor: Sıfır Bilgi Kanıtı (ZKP)
Bu tartışmaların gölgesinde geleceğin doğrulama teknolojileri de geliştirilmeye devam ediyor. Avrupa Birliği, sıfır bilgi kanıtı (ZKP – Zero Knowledge Proof) adı verilen teknolojiyle, kullanıcıların yaşlarını doğum tarihini açıklamadan ispatlayabilecekleri bir sistem kurmayı hedefliyor. Google, bu teknolojiyi halihazırda Wallet uygulamasına entegre etmiş durumda ve açık kaynak olarak yayımladı.
ZKP sayesinde, bireyler sadece “18 yaşındayım” bilgisini paylaşarak platformların içerik politikalarına uyum sağlayabilecek; böylece hem yaş doğrulaması yapılacak hem de kişisel bilgiler güvende kalacak.
Dijital Koruma mı, Gözetim Tuzağı mı?
İngiltere’nin başlattığı yaş doğrulama adımı, çocukları internetin zararlarından koruma niyetiyle ortaya çıktı. Ancak uygulamada, yetişkin kullanıcıların gizliliğini riske atan, ifade özgürlüğünü kısıtlayabilen ve dijital gözetimi artıran bir yapıya evriliyor.
Bu sistemlerin başarılı olabilmesi için hem teknolojik altyapının gelişmesi hem de hukuki çerçevenin kişisel verileri güvence altına alacak şekilde şekillendirilmesi gerekiyor. Aksi hâlde, çevrimiçi yaş doğrulama sistemleri, çözüm olmaktan çok yeni sorunların kapısını aralayabilir.
