Google, yapay zekayı yalnızca insanlar için değil, aynı zamanda denizlerin en zeki canlılarından biri olan yunuslar için de kullanmaya başladı. Şirketin duyurduğu DolphinGemma adlı yeni açık kaynak yapay zeka modeli, yunusların gizemli ve karmaşık iletişim biçimlerini çözmeyi amaçlıyor. Bu yenilikçi proje, 1985 yılından bu yana Atlantik benekli yunusları gözlemleyen Wild Dolphin Project (WDP) ile ortaklaşa yürütülüyor.
Konu Başlıkları
Yunusların Zekası: Doğanın Şifreli Dili
Yunuslar, uzun zamandır bilim dünyasının ilgisini çeken olağanüstü zeka düzeyleriyle tanınıyor. Aynada kendilerini tanıyabilmeleri, yeni beceriler öğrenip diğer bireylere öğretebilmeleri ve karmaşık sosyal ilişkiler kurabilmeleri, bu canlıların gelişmiş bilişsel kapasitesini gözler önüne seriyor. Ancak en büyük gizem, kuşkusuz ki iletişim biçimleri.
Bilim insanları, yunusların çıkardığı tıklama, ıslık ve ciyaklama benzeri seslerin rastgele olmadığını ve sosyal etkileşimlerde belirli bir anlam taşıdığını yıllardır gözlemliyor. Örneğin, bir yunusun kendine özgü “imza ıslığı” ile tanındığı ya da sosyal çatışmalar sırasında çıkan belirgin ses örüntülerinin bulunduğu biliniyor. Ancak bu sesler gerçekten bir “dil” oluşturuyor mu, hâlâ cevabı aranan büyük soru bu.
DolphinGemma: Yapay Zeka, Yunusların Seslerini Anlamaya Çalışıyor
Google, bu bilinmezliği çözebilmek adına Gemma adlı açık kaynak büyük dil modelini deniz canlılarına uyarlayarak DolphinGemmayı geliştirdi. Bu model, insan dilindeki kelime dizilerini tahmin eden klasik büyük dil modellerine benzer şekilde, ses temelli tahminler yapıyor. Yani metinle değil, sesle çalışan bir yapay zeka modeli söz konusu.
Modelin eğitimi, Wild Dolphin Project’in onlarca yıldır topladığı geniş ses arşiviyle gerçekleştirildi. Bu veriler, Google’ın gelişmiş ses işleme teknolojisi SoundStream sayesinde analiz edilip token’lara dönüştürülerek yapay zeka modeline sunuldu. DolphinGemma’nın nihai amacı ise yalnızca bu sesleri anlamakla kalmayıp, zamanla başka yunusların da anlayabileceği şekilde yapay sesler üretmek.
Google araştırma ekibi, modelin, yunuslar arasında ortak bir “kelime dağarcığı” veya sembolik anlam örüntüsü oluşturulmasında kullanılabileceğine inanıyor.
Teknoloji, Sualtında da Taşınabilir Olmak Zorunda
DolphinGemma, araştırma için geliştirilen bir prototip olmasına rağmen, performans açısından oldukça verimli. Yaklaşık 400 milyon parametreye sahip olan model, büyük LLM’lere göre mütevazı boyutta olsa da, mobil kullanım için oldukça ideal.
Bu modelin entegre edildiği donanım ise oldukça dikkat çekici: CHAT (Cetacean Hearing Augmentation Telemetry) adlı sualtı cihazı. İlk olarak bir Pixel 6 cihazıyla test edilen bu teknoloji, 2025 yazında Pixel 9 tabanlı yeni versiyonuyla suya indirilecek. Cihaz; hem yapay zekayı çalıştıracak hem de gerçek zamanlı ses tanıma ve yanıt üretme kapasitesine sahip olacak.
CHAT cihazı yalnızca pasif olarak veri toplamakla kalmıyor; aynı zamanda belirli nesnelere dikkat çekmek için yapay yunus sesleri üretebiliyor. Yani bu sistem, bir anlamda iletişimi iki yönlü hale getirmeyi hedefliyor.
Yolun Başındalar Ama Gelecek Umut Vadediyor
Henüz DolphinGemma’nın yunuslarla doğrudan “konuşması” hedeflenmiş değil. Ancak hem CHAT cihazı hem de DolphinGemma modeli birbirini besleyen paralel projeler olarak ilerliyor. Google, bu yaz aylarında modeli araştırmacıların kullanımına açmayı planlıyor ve bu, deniz biyolojisi ile yapay zekanın kesişim noktasında devrim niteliğinde gelişmelerin kapısını aralayabilir.
Yunusların sırlarını çözmek, yalnızca bu canlıları anlamamıza değil, aynı zamanda türler arası iletişim modellerini keşfetmemize de olanak tanıyabilir. Google’ın DolphinGemma projesi, hem bilim dünyası hem de yapay zeka teknolojileri için heyecan verici bir dönüm noktası olabilir.
